Η συγχώρηση και αποκατάσταση του Πέτρου

Σάβ προ της Πεντηκοστής, Ιω 21,14-25

Μετά την εμφάνιση του αναστάντος Κυρίου στους εφτά μαθητάς του, Πέτρο, Θωμά, Ναθαναήλ, Ιάκωβο, Ιωάννη, και άλλους δύο, που δεν αναφέρονται τα ονόματά τους, στην Τιβεριάδα, και μετά το τραπέζι στο οποίο έφαγαν ψητό ψάρι και ψωμί, ο Κύριος λέει στο Σίμωνα Πέτρο·

-Σίμων, γιε του Ιωνά, με αγαπάς περισσότερο από αυτούς τους συμμαθητάς σου, όπως είχες πει με καύχηση πριν από λίγες μέρες, και τους είχες προσβάλει τότε, προβάλλοντας εγωϊστικά τον εαυτό σου; Του λέει ο Πέτρος, με ταπεινοφροσύνη τώρα·

-Ναι, Κύριε, συ ξέρεις ότι σε αγαπώ. Σχόλιο. Βλέπουμε τον Πέτρο να λέει τώρα απλώς «Σε αγαπώ», όχι «Σε αγαπώ περισσότερο απ’ αυτούς». Με το «Συ ξέρεις», αναγνωρίζει την καρδιογνωσία του Κυρίου, που τότε, όταν καυχησιολόγησε, την αγνόησε. Του λέει ο Κύριος·

-Βόσκε τα αρνία μου. Δηλαδή αφού με αγαπάς, έχεις τις προϋποθέσεις της καταλληλότητος να ποιμαίνεις το ποίμνιό μου (15). Η απρόσμενη και άμετρη ανεξικακία του Κυρίου ανακουφίζει και ενθαρρύνει τον ένοχο Πέτρο. Του λέει για δεύτερη φορά ο Κύριος·

-Σίμων, γιε του Ιωνά, με αγαπάς;

Αυτή τη φορά ο Κύριος δεν βάζει το «περισσότερο απ’ αυτούς», αλλά σκέτο «με αγαπάς;»· Διαγράφηκε πια η καύχηση του Πέτρου και η προσβολή των μαθητών, που και αυτοί τον συγχώρησαν. Ο Πέτρος απαντά όπως ακριβώς και την πρώτη φορά, ταπεινά·

-Ναι, Κύριε, συ ξέρεις ότι σε αγαπώ. Του ξαναλέει ο Χριστός·

-Ποίμαινε τα πρόβατά μου (16). Του λέει ο Κύριος για τρίτη φορά·

Σίμων, γιε του Ιωνά, με αγαπάς;

Ο Πέτρος κατάλαβε τότε ότι έχει σκοπιμότητα η τριττή ερώτηση· Κατάλαβε ότι ο Κύριος του θυμίζει την τριττή άρνησή του, και θέλει να τις διαγράψει και τις τρεις μία-μία. Ο Πέτρος λυπήθηκε από την ανάμνηση εκείνη, και λέει στον Κύριο εκφραστικότερα με πόνο και συγκίνηση·

-Κύριε, συ όλα τα γνωρίζεις, συ γνωρίζεις ότι σ’ αγαπώ και πόσο σ’ αγαπώ. Του λέει ο Κύριος·

-Βόσκε τα πρόβατά μου (17).

Ο Κύριος ήξερε ότι ο Πέτρος τον αγαπά και ότι είναι πικρά μετανοημένος ήδη από την πρώτη ερώτηση. Αλλά προχώρησε σε τρεις ερωτήσεις για την ανύψωση και σταθεροποίηση του φρονήματος του Πέτρου. Κάθε μία από τις τρεις αρνήσεις ήταν ιδιαίτερο αμάρτημα, και η κάθε μία διαβεβαίωση ιδιαίτερη συγχώρηση. Τρεις αρνήσεις, τρεις αφέσεις, πλήρης αποκατάσταση. Μ’ όλα αυτά ήθελε να τον βεβαιώσει ν’ αναλάβει τα ποιμαντικά του καθήκοντα, που είχε χάσει, όχι με μία αλλά με τρεις αλλεπάλληλες προτροπές. Η απιστία φέρνει άρνηση του Χριστού και αφαιρεί το δικαίωμα διαποιμάνσεως. Η μετάνοια αποκαθιστά την πίστη και την καταλληλότητα για τη διαποίμανση.

Ο Κύριος τώρα αποκαλύπτει στον Πέτρο και το μαρτυρικό τέλος της επιγείου ζωής του, ως εξής·

-Αλήθεια σου λέω, Πέτρε, του λέει, όταν ήσουν νεότερος, έδενες τη ζώνη σου και περπατούσες όπου ήθελες· όταν γεράσεις όμως, θ’ ανασηκώσεις τα χέρια σου, για να σου φορέσει τη ζώνη άλλος, και θα μεταφερθείς εκεί που δεν θα σου είναι ευχάριστο, αλλά θα είναι ευχάριστο σ’ αυτούς που θα σε φονεύσουν (18).

Αυτό το είπε ο Χριστός, λέει ο ευαγγελιστής, για να του δείξει με ποιο θάνατο θα δοξάσει το Θεό. Και μετά από αυτό ο Κύριος λέει στον Πέτρο·

-Ακολούθα με (19).

Μέχρι εδώ τονίζονται τα εξής.

1. Ο Πέτρος θα φτάσει στη γεροντική ηλικία.

2. Ο θάνατός του σ’ αυτή την ηλικία θα είναι βίαιος, δηλαδή μαρτυρικός.

3. Με το θάνατό του θα δοξάσει το Θεό.

4. Με το μαρτύριο μαρτυρεί ως μάρτυρας με κόστος τη ζωή του ότι όσα είπε και έκανε ο Κύριος είναι αλήθεια, γι’ αυτό και λέγεται και μαρτύριο.

5. Ο Κύριος προλέγει στον Πέτρο το μαρτυρικό θάνατό του, για να τον βεβαιώσει ότι πείστηκε ότι τον αγαπά πλέον μέχρι θανάτου. Ένα ενδεχόμενο αγαθό, το μαρτύριο, που έχασε με την άρνησή του, του το ξαναδίνει τώρα με σιγουριά.

6. Η άρνηση που ακύρωσε την πρώτη πρόσκληση του Πέτρου ως μαθητού και αποστόλου, δεν ισχύει πλέον, διότι τώρα ο Κύριος του κάνει νέα πρόσκληση με το Ακολούθα με.

7. Με όσα λέγονται εδώ δεν τεκμηριώνεται σαφώς ότι ο Πέτρος πέθανε με σταυρικό θάνατο. Το «εκτενείς τας χείρας σου» δεν αποκλείεται να σημαίνει «θα προτείνεις τα χέρια σου, για να σου τα δέσει αυτός που θα σε ζώσει», δηλαδή «θα σε προετοιμάσει για το μαρτύριο».

Απόδειξη ότι ο Πέτρος πήρε το μήνυμα ότι ο Κύριος τον συγχώρησε και τον αποκατέστησε ως μαθητή του και απόστολό του, και ότι θα σφραγίσει τη γεροντική ηλικία του με μαρτύριο, είναι το αδιάκριτο ερώτημα που έκανε στον Κύριο για τον Ιωάννη, που σημαίνει ότι ξαναβρήκε τον αυθόρμητο χαρακτήρα του, ο οποίος κάποιες φορές τον είχε παρορμήσει σε ατυχή λόγια και σε όχι σοβαρές και υπεύθυνες ενέργειες.

Απελευθερωμένος λοιπόν ο Πέτρος από τη διστακτικότητα  και με το γνωστό πλέον θάρρος του, γυρίζοντας πίσω το κεφάλι και βλέποντας τον αγαπητό του Ιωάννη, ρωτάει·

-Κύριε, αυτός τί τέλος θα έχει ; (21).

Ο Ιησούς ελέγχει ελαφρά την αδιακρισία του με μια φράση αόριστη·

-Εάν θέλω να ζει μέχρι που να ξαναέρθω, τι σ’ ενδιαφέρει εσένα;  Εσύ κύττα ν’ ανταποκριθείς στο κάλεσμα που σου κάνω, και μη εξαρτάς το μέλλον σου από το τί θα συμβεί στον άλλον. Πάρε ελεύθερη και προσωπική απόφαση (22).

Άξιο προσοχής είναι το ότι ο ευαγγελιστής Ιωάννης προσδιορίζει τον εαυτό του ως  «τον μαθητή που αγαπούσε ο Ιησούς» και ως αυτόν που στο μυστικό δείπνο «έγειρε το κεφάλι του στο στήθος του Ιησού και ρώτησε· Κύριε, ποιος είναι αυτός που θα σε παραδώσει;». Αυτοπροσδιορίζεται δηλαδή με τις ονομαστικές αναφορές εκείνες που εκτός του ότι δείχνουν την ταπεινοφροσύνη του, προδίδουν και το συγγραφέα του τετάρτου Ευαγγελίου.

Επίσης είναι ενδιαφέρον το ότι άρχισε κιόλας να συζητιέται η δευτέρα παρουσία του Κυρίου.

Και σημειώνει ο Ευαγγελιστής· Διαδόθηκε λοιπόν αυτός ο λόγος του Ιησού στους Χριστιανούς παρεξηγημένος, ότι τάχα ο μαθητής εκείνος (εννοεί τον εαυτό του), δεν πεθαίνει. Και αμέσως διορθώνει ο ίδιος ο Ιωάννης· Αλλά δεν είπε, λέει, σ’ αυτόν ο Ιησούς ότι δεν πεθαίνει· του είπε· αν θέλω αυτός να ζει μέχρι να ξαναέρθω, τί σ’ ενδιαφέρει; (23).

Εδώ φαίνεται καθαρά ότι οι άνθρωποι αρέσκονται στους μύθους, κι αυτοί οι μύθοι παραμερίζουν την αλήθεια και εμποδίζουν τους κήρυκες να λένε την αλήθεια. Θέλουν να τους λένε τα «ευσεβή» παραμύθια. Η αλήθεια τους αηδιάζει. Η σαπίλα των μύθων τους τρέφει. Το λέει και ο Παύλος στο μαθητή του Τιμόθεο· «Θα έρθει καιρός κατά τον οποίο οι άνθρωποι δεν θ’ ανεχθούν την υγιή διδασκαλία, αλλά σύμφωνα με τις επιθυμίες τους θα συσσωρεύουν για τον εαυτό τους διδασκάλους που η διδασκαλία τους θα προκαλεί φαγούρα στ’ αυτιά τους, δηλαδή άμετρη περιέργεια, και τότε από μεν την αλήθεια θα στρέψουν το κεφάλι τους και τα μάτια τους με αηδία, προς δε τους μύθους θα εκτραπούν δίνοντας όλη την προσοχή τους σ’ αυτούς και τρέχοντας από πίσω από τους παραμυθάδες».

Και κάνοντας τον επίλογο του Ευαγγελίου του Ιωάννης, λέει· Υπάρχουν βέβαια και άλλα πολλά που έκανε ο Ιησούς, τα οποία δεν τα κατέγραψα στο Ευαγγέλιό μου· διότι, αν το καθένα καταγραφόταν, νομίζω ότι τα βιβλία που θα γράφονταν δεν θα τα χωρούσε όλος ο κόσμος (25).

Ο λόγος του Ευαγγελιστού δεν είναι υπερβολή· διότι κάθε είδος του υλικού κόσμου, κάθε άτομο και υποάτομο του μικρόκοσμου και του μεγαλόκοσμου, είναι ένα τεράστιο βιβλίο. Όλα τα είδη που απαρτίζουν τον υλικό κόσμο, όπως τα εξετάζει σήμερα η επιστήμη, είναι βιβλία ατέλειωτα όσο ο ίδιος ο υλικός κόσμος.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Ιωάννης δίνει τέλος στο Ευαγγέλιό του είναι απλοϊκός . Αυτός ο φυσικός και ανεπιτήδευτος επίλογος προδίδει την ανθρώπινη αγραμματοσύνη του, η οποία όμως είναι η ισχυρότερη απόδειξη ότι το Ευαγγέλιό του είναι θεόπνευστο και αληθινό. Αυτό βεβαιώνει και κάποιος από τους πρώτους αναγνώστες του Ευαγγελίου με τη σημείωση·

«Αυτός είναι ο μαθητής που έγραψε αυτά, και μαρτυρεί γι’ αυτά, και ξέρουμε ότι είναι αληθινά τα όσα εξιστορεί» (24). Η σημείωση αυτή έχει την αξία της, γι’ αυτό και μπήκε νωρίς μέσα στο ιερό κείμενο του Ευαγγελίου, παρ’ όλο ότι δεν είναι του Ιωάννου.

Αθανάσιος Γ. Σιαμάκης, αρχιμανδρίτης