Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος της Φλώρινας

Έτσι ξαφνικά! Πάνω στον οίστρο της δημιουργίας, πάνω στον πυρετό της ποίησης, πάνω στη θέρμη της ιδεοθύελλας, πέρασε σε «άλλη θάλασσα». Ο κορυφαίος πρεσβευτής του ελληνικού πολιτισμού, ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος, «μια μέρα», χωρίς προειδοποίηση, περήφανος, νηφάλιος και στιβαρός πέρασε στην «αιωνιότητα».

Ο δωρικός ποιητής της έβδομης τέχνης, που με καβαφική λιτότητα απεικόνισε το δράμα της μετεμφυλιακής Ελλάδας, έκανε την ηρωική του έξοδο από τον κόσμο τούτο αφήνοντας το έργο του πολύτιμη παρακαταθήκη στην παγκόσμια πολιτιστική ιστορία.

Σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης ο πνευματικός κόσμος της χώρας, αλλά και σημαντικοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξέφρασαν εγκάρδιες τιμητικές σκέψεις για τον μεγάλο ποιητή του κινηματογράφου, που ήταν παράλληλα κι ένας στοχαστής πάνω στην ιστορία της Ελλάδας και των Βαλκανίων.

Χαρακτηρισμοί όπως, ένας από τους σημαντικότερους πρωτοπόρους δημιουργούς της έβδομης τέχνης, πολίτης του κόσμου, δημιουργικός ουμανιστής και ανθρωπιστής, σπουδαίος Έλληνας,... ακούστηκαν από χιλιάδες χείλη από όλα τα μέρη της γης.

«Φωτεινό κομμάτι της πατρίδας μας», όπως τον αποκάλεσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο νεοέλληνας «Μεγαλέξανδρος», έγραψε το δικό του κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία του κινηματογράφου και «οι αλληγορικές του εικόνες, αποτύπωσαν μέσα από μικρές ανθρώπινες ιστορίες, τη μεγάλη Ιστορία, τη συλλογική μνήμη του τόπου μας και την πολιτική».

Είναι σημαντικός για αυτή τη νέα βαθυστόχαστη κινηματογραφική γλώσσα που έφερε στο προσκήνιο, με τις μακρόσυρτες και βραδυφλεγείς «άχρονες» σκηνές, με την ατμοσφαιρική αίγλη των ταινιών του, με τους συμβολισμούς και την ιστορικότητα της κινηματογραφικής του αφήγησης και με την πρωτοπόρα ματιά της δραματουργίας του, που άνοιξε νέους δρόμους στο χώρο της παγκόσμιας Τέχνης.

Σημαντικός, γιατί άφησε ένα πλούσιο δημιουργικό έργο, στεφανωμένο με μια πλειάδα διεθνών διακρίσεων και βραβείων μεταξύ αυτών και τον Χρυσό Φοίνικα το 1997 και το  Χρυσό Λέοντα το 1980, και γιατί μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη έπλασαν τη μαγιά του νέου ελληνικού Κινηματογράφου.

Σημαντικός, όμως, ακόμη περισσότερο για εμάς τους Φλωρινιώτες, γιατί μέσα στις ταινίες του αποτύπωσε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τις πιο πολύτιμες όψεις και πτυχές της φυσικής, πολιτιστικής και ιστορικής μας κληρονομιάς. Το βλέμμα του «Οδυσσέα» Αγγελόπουλου έπεσε στη Φλώρινα και την αγκάλιασε παντοτινά. Στον κόσμο του των ανεκτίμητων συναισθημάτων και ιδεών, ο στοχαστής και ποιητής των εικόνων, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, κράτησε μια περίοπτη θέση για τη Φλώρινα, τη διάλεξε για μούσα του και την τίμησε σε επτά ταινίες του.

Στα εκμαγεία του νου του η Φλώρινα είχε την αρμαθιά με τα κλειδιά που ανοίγουν τις ψυχές… Την αγάπησε και τον αγάπησε. Η πόλη, ο Σακουλέβας, το Διεθνές, η πλατεία με τους πέντε δρόμους μπροστά στο Διοικητήριο, η λαϊκή αγορά, αλλά και τα ανεπανάληπτα φυσικά τοπία της Φλώρινας ήταν τα σκηνικά του, που μέσα τους ανακάλυπτε απέραντες ποιητικές εικόνες. Εικόνες που τις ολοκλήρωναν ανθρώπινες παρουσίες μεγάλων πρωταγωνιστών και πολλών Φλωρινιωτών που πρόθυμα βοηθούσαν στην ολοκλήρωση της δημιουργικής σύλληψής του.

Τον ευγνωμονούμε γιατί στα γυρίσματά του μας παρέδιδε ζωντανό μάθημα σκηνοθεσίας, σκληρής δουλειάς με στόχο την τελειότητα, την απόλυτη αφαίρεση, τη γραμματική της σιωπής και τη σκληρή, αλλά συνάμα τόσο τρυφερή, «αναπαράσταση» της ζωής.

Τον ευγνωμονούμε γιατί στις εικόνες του αποτύπωσε όλη την ομορφιά της φλωρινιώτικης γης, τη δύναμη της άγριας βουνίσιας φύσης, τη μοναδικότητα του απέραντου χιονιού, την ηρεμία του γαλάζιου των λιμνών, τη ζωοφόρο ροή των ποταμών, αλλά και ό,τι πολυτιμότερο έχει να δείξει η πολιτιστική μας παράδοση, τα νεοκλασικά μας κτίρια, που είναι ένα ζωντανό σκηνικό, και αυτή την ονειρική, ποιητική ατμόσφαιρα που αποπνέει η πόλη μας, μια αύρα μοναδική που συγκινεί διαχρονικά κάθε επισκέπτη.

Και δεν την αποτύπωσε απλά, αλλά την κέντησε στο υφάδι της παγκόσμιας συλλογικής μνήμης μέσα στις ταινίες του. Και τι γλυκό για εμάς να βιώνουν την ανάσα του τόπου μας εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη γη! Τι τιμή να καταξιώνεται το πολιτιστικό μας απόθεμα ως κομμάτι της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς!

Μα πιο πολύ τον ευγνωμονούμε γιατί μαζί του ζήσαμε τη σύγκρουση δυο κόσμων, της συντήρησης και της προόδου, όπου μας δίδαξε σε φοβικές εποχές την ποιητική εκδοχή της ελευθερίας και το ασύνορο των συνόρων. Γιατί στην παθιασμένη αντιπαράθεση του Γέροντα Αυγουστίνου με τον Αγγελόπουλο, σταυραετοί κι οι δυο, ο καθείς στον ουρανό του, αναμετρήθηκαν δυο δυνάμεις που πάντα αντιμάχονται, αλλά το  «μετέωρο βήμα» του δημιουργού καθώς και της Φλώρινας στάθηκε πιο στέρεο από ποτέ. Μια ιδεολογική διαμάχη, που θαρρώ, ότι στο πέρασμα του χρόνου οδήγησε στην αμοιβαία κατανόηση και αναγνώριση των δυο μεγάλων ανδρών, που δεν υποχώρησαν ποτέ ούτε βήμα από τις αξίες και τα πιστεύω τους, αλλά σίγουρα χωρούσαν κι οι δυο στην απλόχωρη αγκαλιά της Φλώρινας.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, «τιμαριώτης» πλέον «του ουρανού», στάθηκε με πλέρια αγάπη απέναντι στον άγιο αυτόν τόπο.  Σήμερα, που ξεκινά το αιώνιο «ταξίδι του για τα Κύθηρα», η Φλώρινα αποχαιρετώντας τρυφερά τον υμνητή της οφείλει να σταθεί και πάλι «στο ύψος των περιστάσεων» (όπως και τότε), και με γενναιοδωρία να σταθεί ανταποδοτικά απέναντι στην αγάπη του, όπως μόνο αυτή ξέρει...

Όλγα Μούσιου-Μυλωνά

Σχολική Σύμβουλος Π.Ε.